Zainteresowani wiedzą, że stosowanie leków u zwierząt, w tym szczególnie antybiotyków i innych środków przeciwdrobnoustrojowych budzi ogromne emocje.
Nie ma się czemu dziwić skoro leczenie niektórych zakażeń u ludzi jest coraz bardziej problematyczne.
Zrzucanie jednak winy wyłącznie na transmisję pozostałości leków z leczonych zwierząt na ludzi jest dużym uproszczeniem.
Skłaniam się bardziej ku temu, że leczenie ludzi z systematyczną zmianą antybiotyku (przy braku efektów leczenia), bez wykonywania antybiogramu może być większym problemem.
Bez względu na przyczynę należy zwrócić uwagę na unijne nowe prawo w zakresie stosowania leków weterynaryjnych i pasz leczniczych, o czym już wspominałem w poprzednim materiale.
Nas interesują zwierzęta i zaczynamy mieć problem o jakie zwierzęta chodzi w aspekcie stosowania leków.
W dyskusjach z fachowcami używa się terminów zwierzęta gospodarskie, domowe, towarzyszące, wykorzystywane i niewykorzystywane do produkcji żywności.
Śledząc polskie przepisy w zakresie ochrony zdrowia zwierząt, produkcji żywności, hodowli i porównując je z aktualnym prawem obowiązującym wszystkie kraje UE dojdziemy do wniosku, że letarg MRiRW wprowadził nas w ślepy zaułek.
Dlatego będę się opierał na prawie UE rangi rozporządzeń, które mają moc obowiązującą
Na początku musimy zdefiniować pojęcie zwierząt ogólnie.
W rozporządzeniu 2017/625 dotyczącym kontroli w zakresie nadzoru nad produkcją i bezpieczeństwem żywności w przypadku zwierząt jest odwołanie do rozporządzenia 2016/429 art. 4 pkt 1:
„zwierzęta” oznaczają zwierzęta kręgowe i bezkręgowe.
Rozszerzenie pojęcia zwierząt zawierają poniższe definicje
zwierzęta lądowe – ptaki, ssaki lądowe, pszczoły i trzmiele;
zwierzęta wodne – ryby, mięczaki skorupiaki
zwierzęta utrzymywane przez człowieka
zwierzęta akwakultury – zwierzęta wodne utrzymywane w warunkach akwakultury
zwierzęta dzikie czyli te których nie utrzymuje człowiek,
inne zwierzęta oznaczają zwierzęta z gatunków innych niż te określone jako zwierzęta lądowe lub wodne.
Szczególnie chcę zwrócić uwagę na ptaki ponieważ pod tym pojęciem kryje się wiele gatunków wśród nich te, które są wykorzystywane do produkcji żywności i takie, które nie służą do jej produkcji a są utrzymywane również w niewoli
drób – czyli ptaki chowane lub utrzymywane w niewoli do następujących celów: produkcji: mięsa, jaj spożywczych, innych produktów, odnowy zasobów ptaków łownych oraz hodowli ptaków w wymienionych wyżej przypadkach
ptaki żyjące w niewoli – oznaczają ptaki inne niż drób, utrzymywane w niewoli z innych powodów niż w przypadku drobiu, w tym ptaki utrzymywane do celów pokazów, wyścigów, wystaw, konkursów, hodowli lub na sprzedaż.
I tutaj mamy dotychczas pomijane w przepisach prawa polskiego i unijnego gołębie pocztowe. Ich bardziej konkretną definicję można znaleźć w rozporządzeniu 2020/688:
Art. 3
35) „gołąb pocztowy” (racing pigeon, Brieftauben) ,oznacza każdego gołębia transportowanego lub przeznaczonego do transportu z jego gołębnika do innego państwa członkowskiego w celu wypuszczenia go do lotu z powrotem do państwa członkowskiego pochodzenia.
Może się wydać dziwne, że nie ma tak powszechnego pojęcia jak zwierzęta gospodarskie wśród których są te wykorzystywane do produkcji żywności jak i te, które do tego nie służą.
Pojęcia poszczególnych gatunków tzw. zwierząt gospodarskich znajdziemy w przywołanym już akcie:
ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2020/688 z dnia 17 grudnia 2019 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 w odniesieniu do wymagań w zakresie zdrowia zwierząt dotyczących przemieszczania zwierząt lądowych i jaj wylęgowych w obrębie terytorium Unii ( Dz. Urz. L174, str.140).
Pozostaje jeszcze wyjaśnić pojęcie zwierząt domowych ponieważ w wielu przypadkach tożsame jest ono z pojęciem zwierząt towarzyszących.
W obowiązujących przepisach dotyczących zdrowia zwierząt, w tym ich przemieszczania nie ma definicji zwierząt towarzyszących, natomiast są: zwierzęta domowe:
zwierzęta domowe to zwierzę utrzymywane z gatunku wymienionego w załączniku I rozporządzenia 2016/429 czyli
pies, kot, fretka domowa oraz
bezkręgowce (z wyłączeniem pszczół, mięczaków należących do typu Mollusca i skorupiaków należących do podtypu Crustacea)
ozdobne zwierzęta wodne,
płazy, gady
ptaki: inne niż kury domowe, indyki, perlice, kaczki, gęsi, przepiórki, gołębie, bażanty, kuropatwy i ptaki bezgrzbieniowe (Ratitae).
ssaki: gryzonie i króliki inne niż przeznaczone do produkcji żywności.
Ktoś powie , ale przecież gołębie były zaliczone do ptaków żyjących w niewoli czyli gołąb pocztowy, w tym przypadku zwierzęciem domowym może być np. gołąbek diamentowy.
Po analizie definicji zwierząt możemy się zastanowić nad stosowaniem u nich leków biorąc pod uwagę określone zakazy i ograniczenia.
Zwierzęta wykorzystywane do produkcji żywności są pod specjalnym nadzorem i kontrola stosowania leków, okres karencji i badanie pozostałości jest prowadzona na podstawie Rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2019/2090.
Gdzie jest definicja takich zwierząt, jakie to są gatunki ?
Pytanie bardzo zasadne ponieważ obecnie mamy już gady a także owady, które są zakwalifikowane do produkcji żywności.
Rozporządzenie 2019/6 dotyczące weterynaryjnych produktów leczniczych przywołuje art. 2 lit. b, rozporządzenie 470/2009:
„zwierzęta, od których lub z których pozyskuje się żywność” oznaczają zwierzęta hodowane, chowane, utrzymywane, poddawane ubojowi lub pozyskiwane w celu produkcji żywności.
Te zwierzęta są pod specjalnym nadzorem i właściciele lub ich posiadacze są zobowiązani do prowadzenia dokumentacji zastosowanych przez nich produktów leczniczych a w określonych sytuacjach również przechowywania kopii recept weterynaryjnych. Dokumentacja musi zawierać określone informacje ( art. 108, rozporządzenie 2019/6).
Obowiązek prowadzenia dokumentacji w zakresie stosowanych leków dotyczy także posiadaczy koniowatych.
W przypadku kiedy w kraju nie istnieje żaden dopuszczony do obrotu weterynaryjny produkt leczniczy stosowany w danym przypadku u zwierząt lądowych lub wodnych, od których lub z których pozyskuje się żywność oraz zwierząt niewykorzystywanych do produkcji żywności na odpowiedzialność lekarza może być zastosowany produkt leczniczy nieokreślony w dopuszczeniu do obrotu. Szczegóły zawarto w art. 112,113,114 rozporządzenia 2019/6.
Reasumując mówiąc o produkcji żywności możemy brać pod uwagę wiele gatunków, również takie, które wydają się bardzo egzotyczne i „niezjadliwe”
W przypadku zwierząt ,, towarzyszących” stosujmy raczej definicję zwierząt domowych określonych prawem.
Czekamy na polskie prawo dostosowane do prawa UE we wszystkich jego aspektach, ale bez zbędnego optymizmu